ظهور فناوري هاي نوين ارتباطي و استقبال شگفت انگيز مردم از گوشي هاي تلفن همراه كه از كاركرد سنتي خويش خارج شده و در اتصال به شبكه هاي اجتماعي آنلاين تمركز نموده اند، موج جديدي از توليد دستگاه هاي گوشي هوشمند را به همراه داشته است. در اين ميان، امنيت كاربران به علت هويت و ارتباطات مجازي افراد در شبكه هاي اجتماعي، به نوبه خود حايز اهميت بسيار زيادي مي باشد كه بايد به صورت فراملي مورد توجه قرار گيرد.
امروزه دسترسي به شبكه هاي اجتماعي مجازي از طريق تلفن همراه، الويت مهم كاربران در انتخاب دستگاه گوشي به شمار مي رود. به همين منظور، شركت هاي بزرگي همچون مايكروسافت و گوگل هم تلاش كرده اند تا در سيستم عامل جديد تلفن همراه خود، به اين خواسته كاربران تحقق بخشند.
در نخستين گام، سال گذشته ميلادي مايكروسافت اقدام به ساخت گوشي هاي هوشمند Kin کرد که تمركز ويژه اي روي شبکه هاي اجتماعي داشتند. مايكروسافت براي تبليغات و عرضه اين گوشي ها كه فقط 6 هفته در بازار موجود بودند، يک ميليارد دلار هزينه کرد . سپس اين شركت در ويندوز فون 7، سيستم عامل جديد تلفن همراه خود با مورد توجه قرار دادن دسترسي سريع به شبکه هاي اجتماعی و سازماندهی تماس‌ها، تغییر پلت فرم کاملی نسبت به نسخه قبلي ویندوز موبایل داد. استيو بالمر، مدیر اجرایی مایکروسافت، در نمايشگاه كنگره جهاني تلفن همراه بارسلون، با توصيف ویندوز فون ۷ به عنوان نرم‌افزاري متفاوت، آن را نقطه آغازی برای تلفن‌هایی دانست که بازتاب سرعت زندگی مردم و نیاز آنها برای ارتباط با دیگران است.
در ميان سيستم عامل هاي تلفن همراه، ويندوز فون 7 و رابط كاربري آن با اختصاص بخش هايي تحت عنوان هاب، بيشترين تمركز را روي شبكه هاي اجتماعي و فعاليت هاي آنلاين دارد. اين سيستم عامل دارای ۶ هاب با نام هاي مردم، تصاوير، موسيقي و ويدئو، بازار، آفيس و بازي است که فعالیت های متداول را شامل شده و هر هاب، همانند يك پوشه، موارد مرتبط به هم را ازمیان وب، برنامه ها و سرویس ها در یک جا جمع مي كند.
هاب مردم ويندوز فون 7 را كه امکان تعامل با افراد موجود در فهرست تماس‌های کاربر و همچنین دریافت به روزرسانی‌های مستمر از دوستان فیس‌بوک و توییتر را فراهم می‌کند، مي توان مرکز ارتباطات نامید و جایی است که کاربران می توانند تمامی موارد مربوط به یک تماس را هر لحظه از شبکه های اجتماعی مشاهده کنند.
هاب تصاوير هم، تمامی عکس ها را از داخل گوشی و آلبوم های آنلاین در یک جا گرد آورده و اشتراک گذاری آن ها در شبکه هاي اجتماعی نظیر فیس بوک و ویندوز لایو و همچنين مشاهده آلبوم های به روز شده دیگران که آنها را به اشتراک گذاشته اند، به سادگی امكان پذير مي كند. در اين هاب، پس از به روزرساني عكس هاي دوستان در شبكه هاي اجتماعي، یک نمای " Live tile " بر روي صفحه نمايش گوشي ظاهر مي شود که آخرین عکس ها را نشان می دهد .
از آنجا كه مايكروسافت در فيس بوك سهم دارد، در پلت فرم جديد تلفن همراه خود توجه ويژه اي به اين بزرگ ترين و پرعضوترين وب سايت جهان نموده است. لازم به ذكر است كه فيس بوك از مهمترين شبكه هاي اجتماعي دنيا با 500 ميليون كاربر، يعني حدود 1 نفر از هر 13 نفر روي كره زمين است كه از حضور مستمر كاربران تلفن همراه نيز برخوردار مي باشد. نيمي از اعضاي فيس بوك، به صورت روزانه وارد اين سايت شده و 48 درصد نيز كه سني بين 18 تا 34 سال دارند، به محض بيدار شدن از خواب، صفحات شخصي خود در فيس بوك را توسط گوشي هاي هوشمندشان چك مي كنند.
در گوشي هاي لوكس مبتني بر ويندوز فون 7، خبرهاي فیس بوک در نمای " Live tile " بر روي صفحه نمايش تلفن همراه ظاهر مي شود كه با اشاره روی هر تماس، مي توانيد برای آن فرد، پیام گذاشته و يا به او زنگ بزنید. هرچند كه مايكروسافت با نوآوري هاي خلاقانه اي كه انجام داده، معتقد است كاربران فيس بوك، عاشق گوشي هاي ويندوز فون 7 خواهند شد ولي قول ارائه برنامه اختصاصی بهتري را هم به معتادان اين شبكه اجتماعي داده است .
گوگل نيز اگرچه در زمينه پشتيباني از شبكه هاي اجتماعي آنلاين به پاي مايكروسافت نمي رسد ولي در آخرين نسخه سيستم عامل تلفن همراه خود تلاش كرده تا كاربران آندرويد را با اتصال به وب سايت يوتيوب، با دنياي مجازي پيوند دهد. متأسفانه iOS شركت اپل كه از پلت فرم هاي خوب تلفن همراه به شمار مي رود، با وجود نصب در گوشي هاي گران قيمت آيفون، از قابليت پشتيباني از شبكه هاي اجتماعي برخوردار نمي باشد.
حال پس از تمامي اين توضيحات، بهتر است نگاهي هم به مهمترين تهديداتي كه اين شبكه هاي اجتماعي مجازي براي كاربرانشان دارند، بيندازيم:
اشتراك مجازي جديد
مهمترين خطري كه هميشه در شبكه هاي اجتماعي شما را تهديد مي كند، كوشش براي متقاعد كردن شما به منظور تكميل يك فرم اينترنتي يا ثبت نام در يك اشتراك مجازي جديد با فريب به دست آوردن امتيازات خاص است. اين كار كه با هدف دسترسي به شماره حساب، تلفن، پست الكترونيك و رمز عبور آن، مشخصات شما، خانواده و يا دوستانتان صورت مي گيرد، مي تواند اطلاعات حساس شما را در اختيار كلاهبردارها قرار داده تا براي دستيابي به اهداف خود، از آن ها بهره ببرند.
فراموشي رمز عبور
براي استفاده از خدمات شبكه هاي اجتماعي، شما بايد ابتدا عضو آن شبكه شده و نام كاربري و رمز عبورتان را اعلام نماييد. در تمامي اين سايت ها، گزينه اي به نام " فراموشي رمز عبور " در نظر گرفته شده كه از آن براي بازيابي كلمه عبور حساب كاربري در مواقعي كه اشخاص رمز عبور خود را فراموش مي كنند، استفاده مي شود. اين گزينه با طرح سؤالاتي كه كاربر در هنگام ايجاد حساب كاربري پر كرده، تحت نام سؤالات امنيتي، مطمئن مي شود كه فرد پاسخ دهنده، همان كاربر ايجاد كننده حساب است و به او اجازه تغيير كلمه عبور را مي دهد.
روش ديگري كه كلاهبردارها از آن بهره هاي فراواني مي برند، استفاده از گزينه " فراموشي رمز عبور " حساب هاي كاربري است. كلاهبردارها با جستجوي افراد خاص و پس از بررسي علاقه مندي ها، زمينه هاي مطالعه و ساير اطلاعات مفيدي كه در خصوص شخصيت آن فرد مي توانند به دست آورند، و يا مهمتر از همه با طرح دوستي و سؤال از كاربر هنگام گفتگوهاي اينترنتي، پاسخ سؤالات امنيتي را به دست آورده و اقدام به تغيير كلمه عبور حساب آن شخص مي كنند. اين مسئله تاكنون ده ها بار در سايت هاي اجتماعي به وقوع پيوسته و افراد بيشماري حساب هاي كاربري خود را راحت از دست داده اند.
مرا به خاطر بسپار
كاربران معمولاً براي تنبلي و پرهيز از دوباره وارد كردن رمز عبور حساب كاربري خودشان، گزينه " مرا به خاطر بسپار " را در صفحه ورودي وب سايت شبكه هاي اجتماعي انتخاب مي كنند كه انجام اين كار، باعث ذخيره شدن كلمه عبور شده و در ورودهاي بعدي، شخص را از دوباره وارد نمودن رمز عبور بي نياز مي كند.
لازم است بدانيد كه اين كلمات عبور، در كوكي هاي مرورگرها ذخيره شده و كلاهبردارها با دزديدن اين كوكي ها توسط حمله هاي XSS ، مي توانند رمز عبور شما را به دست آورند. پس هرگز اين گزينه را به خصوص هنگامي كه از كامپيوتر در مكان هاي عمومي همچون كافي نت ها استفاده مي كنيد، انتخاب نكرده و مطمئن باشيد كه نه وب سايت ها شما را فراموش مي كنند و نه شما آن ها را از ياد خواهيد برد!
اعلام رمز عبور
اعضاي شبكه هاي اجتماعي همواره با خطراتي همچون اعلام ناخودآگاه رمز عبور حساب كاربري توسط روش هوشمندانه مهندسي اجتماعي يا ترغيب به كليك بر روي صفحات ورودي دروغيني كه مشابه با سايت شبكه هاي اجتماعي طراحي شده اند، روبرو هستند. در اين روش، كلاهبردارها يك نام بسيار مشابه با دامنه وب سايت شبكه اجتماعي خاصي ثبت نموده و با طراحي صفحه اي همانند صفحه اصلي ورودي همان سايت، به روش هاي مختلف از كاربر مي خواهند كه وارد شبكه اجتماعي مورد نظر شود. هدف كلاهبردارها از انجام اين فريب زيركانه، يافتن نام كاربري و كلمه عبور افراد، جهت تحقق اهداف بعدي خودشان مي باشد.
از آنجا كه بيشتر مردم براي راحتي به خاطر سپاري، از يك رمز عبور در تمامي حساب هاي كاربري و حتي كارت هاي اعتباري بانكي خويش استفاده مي كنند، كلاهبردارها پس از فهميدن نام كاربري و كلمه عبور، از روشي كه آن را " Google Hacking " مي نامم، بهره برده و با جستجوي همان حساب كاربري يا پست الكترونيك در وب سايت هاي جستجوگر، ساير سايت هايي كه فرد در آن ها عضويت دارد را يافته و از نام كاربري و رمز عبوري كه قبلاً به دست آورده اند، براي ورود به آن سايت ها نيز استفاده مي كنند.
كلاهبردارها معمولاً پس از وارد شدن به حساب كاربري افراد و به خصوص زنان، به تغيير عكس ها و ويدئوهاي خيلي شخصي آن ها اقدام نموده و ضمن برقراري ارتباط با كاربر، وي را به منظور سوءاستفاده هاي جنسي يا مالي تهديد مي نمايند. در صورتي هم كه فرد به اين موضوع توجهي نكند، تصاوير و ويدئوهاي شخصي او را در شبكه هاي اجتماعي منتشر خواهند كرد. همچنين كلاهبردارها ممكن است پس از دسترسي به اطلاعات و عكس هاي دوستانتان، با حساب كاربري شما براي آن ها پيام هايي بفرستند كه شما هرگز به آن ها چنين پيام هايي نخواهيد فرستاد!
نصب برنامه هاي مخرب
بيشتر مواقع، كلاهبردارها برنامه هاي مخربي را كه عموماً تروجان هستند با عنوان نرم افزار يا فايل هاي جالبي كه علاقه مندان زيادي دارند، در شبكه هاي اجتماعي منتشر مي كنند. اين برنامه ها كه معمولاً حجم كم و نصب بسيار آساني دارند، مي توانند اطلاعاتي همچون رمزهاي عبور، حروف تايپ شده بر روي صفحه كليد و موارد مشابهي را تشخيص داده و آن ها را به پست الكترونيك خاصي كه قبلاً در برنامه مخرب مشخص شده، ارسال نمايند.
اين تروجان ها، اغلب همراه فايل هاي اسكرين سور، ويدئويي يا عكس در اختيار كاربران قرار گرفته كه فرد پس از كليك بر روي فايل اصلي، همزمان برنامه مخرب را نيز اجرا مي نمايد.
رعايت حريم خصوصي
از مهمترين چالش هاي پيش روي دست اندركاران شبكه هاي اجتماعي و كارشناسان امنيت فناوري اطلاعات، حفظ حريم شخصي كاربران در فضاي مجازي است. هرچند وقت يكبار، مديران شبكه هاي اجتماعي به منظور سياست هاي امنيتي بيشتر، در سرورها و صفحات سايتشان تغييراتي را اعمال نموده و با انتشار اطلاعيه اي از كاربران مي خواهند كه تنظيمات حريم خصوصي خود را دوباره انجام داده و يا برنامه هاي خاصي كه توسط كاربران آن شبكه استفاده مي شود را به روز رساني كنند.
متأسفانه بعضي از شبكه هاي اجتماعي، آنچنان تنظيمات حريم خصوصي را براي كاربران عادي دشوار نموده اند كه آن ها نه به دليل نخواستن، بلكه به خاطر ندانستن نحوه انجام آن، از خير تنظيمات حريم شخصي خويش گذشته و در اين خصوص اقدامي نمي كنند. در صفحه تنظيمات حريم خصوصي، معمولاً تعاريفي همچون مشخص نمودن كساني كه اجازه جستجو و پيدا كردن كاربر در شبكه اجتماعي، ارسال درخواست دوستي يا پيام براي او، مشاهده ليست دوستان وي و ... را دارند، وجود دارد. لازم است كه كاربران، اين سطح دسترسي ها با دقت كامل نموده و حتي براي مواردي هم كه به اشتراك مي گذارند آن ها را اعمال نمايند.
مسدود كردن افراد مزاحم
اگرچه شبكه هاي اجتماعي، پيدا كردن دوست و در تماس بودن با افرادي كه دوستشان داريد را براي شما بسيار ساده نموده اند، اما اين سايت هاي دوست يابي سريع، گاهي موجب آشنايي با افرادي مي شود كه هدفي جز آزار و اذيت شما نداشته و با ارسال مداوم پيام هاي مزاحمت، باعث رنجش خاطرتان مي شوند.
در چنين مواقعي، مي توانيد فرد مزاحم را از درون همان وب سايت شبكه اجتماعي مسدود كرده و برقراري ارتباط را براي او دشوارتر نماييد. براي انجام اين كار، به قسمت تنظيمات حريم خصوصي يا گزينه مشخص شده در پايين صفحه شخصي كاربري خودتان رفته و نام كاربري يا پست الكترونيك شخص مزاحم را از طريق ليست مسدودي هاي سايت، مسدود نماييد.
اگرچه فرد مزاحمي كه شما آن را مسدود كرده ايد، هيچ وقت از اقدام شما مطلع نمي شود ولي ممكن است پس از مسدود شدن، با ايجاد يك حساب كاربري جديد، باز هم اقدام به مزاحمت شما نمايد كه در اين صورت يا بايد از خير آن حساب كاربري گذشته و كاربري جديدي براي خودتان ايجاد كنيد و يا دوباره حساب كاربري شخص مزاحم را مسدود نماييد!
حذف حساب كاربري
اينكه چگونه به شيوه اي امن يك حساب كاربري را در شبكه هاي اجتماعي پاك كنيم، سؤالي است كه ذهن بسياري از افراد را به خود اختصاص داده است. گاهي اوقات، كاربران به دلايلي از يك حساب كاربري خسته شده و با ايجاد يك حساب كاربري جديد، مي خواهند كه حساب كاربري قبلي خود را غير فعال نمايند.
در اين مواقع، بهترين روش براي حذف يك حساب كاربري، استفاده از گزينه " مشاوره براي غير فعال كردن حساب " در همان شبكه اجتماعي است. با استفاده از اين روش، مي توانيد تمام مراحل پاك نمودن حساب خود را به شيوه اي مطمئن، دنبال نموده و از حذف كامل اطلاعات حساب خويش، علاقه مندي ها، عكس ها، به روز رساني ها، پيام ها، برنامه ها، يادداشت ها، پيوندها، لينك دوستان، گروه ها، صفحات هواداري و ... مطمئن شويد.
پيشنهاد آخر
هرگز فراموش نكنيد كه سهل انگاري در شبكه هاي اجتماعي، آسيب هاي جدي به حريم خصوصي شما، خانواده و حتي دوستانتان وارد خواهد كرد.
